Zonwering is de verzamelnaam voor allerlei constructies die de overlast van zonlicht en/of warmte ten gevolge van zonlicht moeten tegengaan
In een kantooromgeving is dit ook een vereiste vanuit de Arbowetgeving. Verder is er bijvoorbeeld wettelijkTO Juli vastgelegd, waaruit regelgeving is gekomen, die aangeeft dat temperatuur binnen gebouwen niet te hoog mag oplopen.
De redenen waarom men zonlicht wil weren kunnen verschillend zijn. Zo kan het licht van de zon ongewenst zijn op bepaalde plekken maar ook de warmte van de zon kan niet altijd gewenst zijn. Daarom zijn er in de loop van de jaren verschillende systemen ontwikkeld om zonlicht te weren.
Zonwering belangrijk
In sommige gevallen is het aanbrengen van zonwering zelfs verplicht. Dit is geregeld in de ARBO-wetgeving voor bijvoorbeeld een kantooromgeving. De binnentemperatuur van een woning of utiliteitspand is erg belangrijk voor het welzijn van de aanwezige mensen. Daarom besteed men veel aandacht aan systemen waarmee deze temperatuur goed geregeld kan worden. met onderscheid hierbij systemen die zijn ontwikkeld als binnenzonwering en systemen die dienen als buitenzonwering.
Wat is buitenzonwering?
Buitenzonwering is zonwering die aan de buitenkant van een gebouw wordt aangebracht. Deze zonwering is meestal voor een raam of raampartij geplaatst. Over het algemeen wordt hiervoor een zonnescherm gebruikt. Dit is een scherm dat uitgerold kan worden en bevestigd is op twee knikarmen. Er zijn verschillende soorten zonneschermen in de afgelopen jaren ontwikkeld. Ook de manier waarop deze zonwering in werking wordt gezet is de afgelopen jaren enorm verandert. Vroeger werden deze zonneschermen aan de binnenkant of buitenkant van een gebouw met een hendel naar beneden of naar boven gedraaid. Tegenwoordig gebeurt dit vrijwel overal elektrisch. Ook kunnen er sensoren worden geïnstalleerd die de intensiteit van zonlicht kunnen meten en op basis daarvan de zonwering naar boven of naar beneden kunnen laten gaan. Zonwering hoort bij de klimaatbeheersing van gebouwen. Daarom kan dit aspect van de klimaatbeheersing een onderdeel vormen van een geautomatiseerd gebouwenbeheersysteem. Buitenzonwering kan echter ook eenvoudig in de vorm van raamluiken worden aangebracht. Ook bouwkundige luifels boven de ramen is een eenvoudige manier om ongewenst zonlicht aan de buitenkant van het gebouw tegen te gaan.
Wat is binnenzonwering?
Zonwering kan aan de binnenkant van een gebouw worden aangebracht. Als dit het geval is spreekt men over binnenzonwering. Binnenzonwering kan men op verschillende manieren aanbrengen bijvoorbeeld in de vorm van gordijnen, lamellen of jaloezieën. Binnenzonwering is over het algmeen eenvoudig aan te brengen en er worden geen zware eisen aan de belastbaarheid gesteld omdat deze zonwering niet in de buitenlucht hangt en daardoor niet door weersinvloeden wordt aangetast. Zonlicht kan er natuurlijk wel voor zorgen dat de zonwering verkleurd. Daarnaast kan zonlicht bepaalde stoffen aantasten. Zonwering aan de binnenkant van de woning is over het algemeen goedkoper dan buitenzonwering. Het is echter ook minder effectief. Voorbeelden van binnenzonwering zijn:
Denk je erover na om zonwering te laten plaatsen? Voordat je een dergelijke beslissing neemt is het belangrijk om te weten wat zonwering precies voor jouw woning kan betekenen, wat de belangrijkste voordelen zijn en wat het aanbod is op het gebied van zonwering. Op deze manier wordt het makkelijker om een keuze te maken en kun je daarnaast ook altijd een goed overwogen keuze maken voor een zonnescherm op maat of een andere vorm van zonwering. Meer informatie weten? Hier vind je alles wat je moet weten over de werking van zonwering.
Zonwering, de naam zegt het al: hiermee kun je de zon weren uit je woning. Vooral in de zomer kan het behoorlijk warm worden en als de zon een paar uur per dag op je ramen schijnt, wordt het erg warm binnen. Om dit te voorkomen kun je er dan ook voor kiezen om goede zonwering te laten plaatsen. Doe je de zonwering op tijd naar beneden, dan heeft de zon geen kans om lang naar binnen te schijnen en blijft je woning goed koel. Zonwering is verkrijgbaar in heel veel soorten: je kunt kiezen voor rolluiken en shutters, maar ook voor mooie screens of zonneschermen.
Het belangrijkste voordeel van zonwering is dat je hiermee de warmte van de zon uit je woning kunt weren. Maar er zitten ook andere voordelen verbonden aan zonwering. Want je kunt ook zonwering kopen zodat je jouw vloer en meubilair beschermt tegen de invloed van de zon. Verder biedt zonwering ook een vorm van privacy, maar kan het je woning aan de buitenkant ook de nodige sfeer geven.
Wist je dat goede zonwering in de winter ook een voordeel heeft? Doe je de screens of rolluiken naar beneden? Dan wordt de warmte langer vastgehouden en hoef je dus minder te stoken: je bespaart dus op je energierekening. Je profiteert dus het hele jaar door van zonwering.
Zonwering kan in vele gevallen een echte uitkomst bieden. Heb jij een raam of meerdere ramen die op het zuiden staan, dan heb je ongetwijfeld gemerkt dat het op zonnige dagen erg warm kan worden binnen. Doe jij nachtdiensten en heb jij een slaapkamer waar de zon veel op staat, dan kun je deze met de juiste zonwering volledig verduisteren. Zonwering kan daarom vaak helpen het wooncomfort te verhogen. Er zijn voor- en nadelen verbonden aan zonwering en bij het maken van een besluit is het altijd verstandig om deze allebei te bekijken. Lees hier verder over de voor- en nadelen van zonwering zodat je tot een weloverwogen beslissing kunt komen.
Het is natuurlijk vrij lastig om de voordelen aan te geven van zonwering in het algemeen. De voordelen hier onder zijn daarom ook vaak niet op alle typen zonwering van toepassing, omdat dit er zo veel zijn. Waar nodig wordt duidelijk aangegeven over op welke soort zonwering het voordeel toepassing heeft. Hier vind je de grootste voordelen op een rijtje, in willekeurige volgorde.
Zoals bij elke situatie het geval is, is er ook een keerzijde van de medaille. De nadelen omtrent zonneschermen kunnen ervoor zorgen dat jij er toch van af ziet. Echter, zoals je beneden zal zien, zijn de nadelen toch aanzienlijk minder prominent dan de voordelen.
De functie van zonwering is in feite het weren van zoninval en het reguleren van lichtinval. Er zijn binnen de Europese Norm (EN14501 Blinds and shutters) een aantal classificaties gedefinieerd en deze zijn recentelijk vernieuwd.
We praten er over met Evert Bos en Lindsay Hovenier van Verosol; een toonaangevend en vooruitstrevend bedrijf dat gespecialiseerd is in het ontwerp, de fabricage en de distributie van gemetalliseerde raambekleding van topkwaliteit. “Verosol staat voor ‘heat control, light control & view through’,” zegt Hovenier. “Dus ook voor ‘glare-control’ (bescherming tegen verblindingshinder). En samen zijn dat precies die punten waar de norm op is gebaseerd.”
De prestatieklasse voor ‘glare control’ staat beschreven in de EN14501 en is in de 2021-versie significant aangepast. BREAAM-NL heeft voor de HEA-3 gebruik gemaakt van de norm EN14501:2005. Bos verwacht dat BREEAM-NL de vernieuwde tabellen ook gaat volgen en dat het daarmee ook gevolgen heeft voor de toe te passen zonwering. De vernieuwde norm heeft volgens Bos veel overlap met de daglichtnorm EN17037:2018. “In beide normen zitten dezelfde selectietabellen als hulpmiddel voor het maken van een keuze van minimale prestatieklasse waaraan de zonwering moet voldoen. Er wordt daarbij gekeken naar de gevel oriëntatie en de locatie van het gebouw, maar ook het glastype en de positie van de werkplekken ten opzichte van het raam. Het is tenslotte de wijze van gebruik van de ruimte die bepaalt welke waarde, lichttoetredingsfactor of zontoetredingsfactor, het zwaarst weegt voor de gebruikers.” De tabellen zijn gebaseerd op de Daylight Glare Probalilitiy (DGP); de kans op het optreden van verblindingshinder.
De referentiebeglazingen zoals we ze al jaren kennen, zijn ook flink vernieuwd en uitgebreid. “Een goede zaak,” volgens Bos, “omdat deze nieuwe beglazingen veel beter aansluiten bij de huidige bouwpraktijk. Voor prestatiebepalingen van binnenzonwering is het belangrijk om gedetailleerde informatie te hebben. Dat is nu mogelijk.”
Als lid van de normcommissie opteerde Verosol al jaren voor een nieuwe classificatiemethode en nam vraagstukken vanuit de branche hierin mee. “Het is belangrijk dat thermisch comfort in combinatie met visueel comfort optimaal in balans is,” zegt Bos “maar dan wel mét behoud van doorzicht. Vanuit ons Expert Centre komen er veel projecten voorbij en weten we exact wat er speelt in de markt.” In de productontwikkeling heeft Verosol handig ingespeeld op de vraag vanuit de markt én de nieuwe normering die er al even aan zat te komen. “Met het ontwikkelen van ons screendoek ClearView hebben we de perfécte balans gevonden tussen doorkijk en controle over de warmte, licht en schittering,” vult Hovenier aan. Drie belangrijke categorieën uit de nieuwe classificatiemethode.
Bos: “Bij het ontwikkelen was het doel: creëer een stof met de beste doorkijk in combinatie met een lage openheidsfactor.” Verosol ziet de nieuwe normering als hulpmiddel voor adviseurs om een juiste zonwering te adviseren. “Het is soms best een uitdaging om relatief abstracte begrippen als verblindingsfactor en doorzicht uit te leggen. Het gaat veel meer over beleven en ervaren,” weet Hovenier. “Daarom werkt Verosol met de Heat & Light Kit zodat de klant zelf kan ervaren hoe een product warmte en schittering weert en wat het doorzicht dan is. Uiteraard zijn we altijd volledig op de hoogte van de laatste normering en adviseren en ondersteunen we de klant. Daarbij kijken we naar de wensen of eisen vanuit het project en naar het totaalplaatje,” besluit Bos.
Zonwering zoals een zonnescherm, rolluik of een luifel bieden schaduw en verkoeling op zonnige dagen. Alleen die koordjes, banden, haken en andere manieren om de zonwering te openen en sluiten kunnen voor behoorlijk wat irritatie zorgen. Naast het gebruiksgemak zorgen deze methoden ook voor een verkorte levensduur van het systeem. Dit komt omdat mensen niet ‘voorspelbaar’ zijn in hun handelingen. Soms beweeg je wat sneller, dan weer langzamer, ieder persoon heeft een nét iets andere werkwijze. Dat lijkt niet zo van belang, toch kan dit het mechanisme voortijdig doen slijten. Met elektrische zonwering zorg je niet alleen voor meer comfort, maar ook voor een verlengde levensduur van het gehele systeem. Waarom dit is én hoe dit werkt kun je op deze pagina lezen.
Hoe werkt elektrische zonwering?
Er zijn behoorlijk wat soorten zonwering, maar het basisprincipe blijft hetzelfde: Je kunt het systeem openen en sluiten, naar gelang behoefte. Horizontaal of verticaal, binnen of buiten, met een groot doek of op basis van latten / lamellen die afzonderlijk van elkaar bewegen, het principe blijft gelijk . De bediening zal doorgaans met een katrol, gordijnrails of andere vorm van geleiding plaatsvinden. In basis komt het neer op koordjes trekken, met een handgreep of gewoon de zonwering fysiek op en neer schuiven.
Bij elektrische zonwering zoals Somfy die levert wordt de beweging via een gemotoriseerd systeem uitgevoerd. Dit zal doorgaans een oprol- of schuifmechanisme zijn dat gekoppeld is aan een elektromotor. Met een druk op de knop zal het mechanisme in werking treden. Er zijn verschillende soorten bediening mogelijk waaronder een afstandsbediening, een smartphone app of op een timer. Binnen smart home installaties zijn de mogelijkheden nog uitgebreider. De voeding verloopt via het lichtnet, of op basis van batterijen. Dit hangt af van het type zonwering en ook van het gewicht. Een lichtgewicht rolgordijn voor binnen heeft aanzienlijk minder trekkracht nodig dan een systeem dat de gehele overkapping in de achtertuin in werking moet stellen.
Werkt het met alle soorten zonwering?
In principe wel, mits het oprolsysteem te koppelen is aan een elektronische motor. Het is mogelijk om een compleet systeem te bestellen inclusief raamdecoratie zoals de PoweredBlinds van Somfy, het is vaak ook mogelijk om een bestaand systeem te automatiseren. Als je bijvoorbeeld al een rolluik systeem hebt geïnstalleerd voor de patio die duizenden euro’s heeft gekost, dan wil je niet opnieuw enorme bedragen investeren in een nieuw systeem. Gelukkig zijn er voor de meeste bestaande systemen uitbreidingen beschikbaar, vraag naar de mogelijkheden bij de specialist. Het kan overigens in een aantal gevallen wel voordeel bieden om voor een compleet nieuw systeem te kiezen, omdat alle elementen dan precies op elkaar zijn afgestemd.
5 voordelen van een automatisch systeem
Naast de verlengde levensduur zijn er nog meer pluspunten van een geautomatiseerd systeem, hier zijn de voornaamste voordelen van elektrische zonwering:
Zoals we in de introductie al hebben genoemd functioneren mensen niet als machines en mechanische apparatuur. Een mechanisch systeem heeft behoorlijk wat te lijden onder het openen en sluiten van de zonwering door mensen. Stof kan uitrekken, scharnieren kunnen overmatig belast worden, onderdelen kunnen stuk gaan. Wanneer alle gezinsleden op ‘hun eigen wijze’ de zonwering gebruiken kan dit jaren van de levensduur afhalen.
In plaats van trekken aan banden of touwtjes gewoon even op een knop drukken. Het is typisch een geval van “waarom heb ik hier niet veel eerder voor gekozen?”. Je zit op de bank en de zon komt vanachter de wolken tevoorschijn. In plaats van op te staan tik je op het scherm van je tablet, en gaat direct verder waar je mee bezig was. Wanneer je buiten in de tuin werkt en vieze handen hebt, dan is het niet praktisch om even de luifel neer te laten. Dan biedt een knop uitkomst.
Een grote oorzaak voor schade aan zonwering buiten is harde wind. Mensen gaan van huis, laten het zonnescherm naar beneden om de huiskamer koel te houden, en dan zet er plotseling een storm op. Het scherm wordt van de gevel gerukt met als gevolg veel schade aan zowel het zonnescherm als de woning. Het is mogelijk om een windsensor te koppelen aan het systeem, zodra het flink gaat waaien zal het zonnescherm inklappen. Ook wanneer je niet thuis bent.
Met bediening op een timer of op afstand lijkt de woning altijd bewoond. Dit schrikt inbrekers af, waarmee de zonwering ook een functie heeft als inbraakpreventie. Met name bij langdurige afwezigheid zoals een vakantie van dagen of weken kun je hiermee indringers op een afstand houden.
Het is mogelijk om verder te automatiseren binnen een smart home. Zo kan de zonwering gekoppeld worden aan een lichtsensor die zon detecteert, de verlichting kan inschakelen zodra rolgordijnen sluiten, en je kunt overal ter wereld zien wat de status is van de zonwering thuis.
Dat je in je pasgekochte nieuwbouwhuis de hele zomer aan het zweten bent door overtollige isolatie is een misverstand. Goede isolatie houdt ‘s zomers de warmte buiten, en koelte binnen. Maar de nieuwbouwhuizen zijn wel degelijk warm bij deze temperaturen, en dat heeft te maken met zonwering. Daar zijn we in Nederland nog niet aan gewend. Dat zegt Andy van den Dobbelsteen, hoogleraar Climate Design & Sustainability aan de TU Delft.
“In Nederland bouwen we traditioneel huizen met grote ramen. Veel groter dan in andere landen. Daar houden we van, grote ramen om op grijze dagen daglicht te hebben en naar buiten te kijken. Daardoor komt er veel zonlicht binnen, en daarmee warmt het huis snel op. Bij de bouw van Nederlandse huizen wordt zonwering meestal niet meegenomen. Dat zit niet in het standaardbestek en er wordt vaak op bezuinigd.”
Schermen, een overstek, luiken: als woningeigenaar is het slim om er in te investeren. Veel mensen hebben luxaflex binnen hangen, maar dan is de zon en daarmee de warmte al door het raam naar binnen, zegt de professor. “Glas laat zonlicht binnen, en het ultraviolette licht wordt omgezet in infraroodstraling, en dat is warmte.”
In Nederland houden we van grote ramen, maar daardoor vangen we veel warmte”
Andy van den Dobbelsteen, Hoogleraar Climate Design & Sustainability
Hittegolven en extreem weer zullen steeds vaker voorkomen, zegt meteoroloog Raymond Klaassen. “We meten sinds 1900 in De Bilt, en er is tot nu toe sprake van 27 hittegolven. Verreweg de meeste daarvan hebben in de laatste twintig jaar plaatsgevonden. Temperaturen boven de 35 graden waren ooit een zeldzaamheid, en nu maken we dit jaarlijks mee.”
Deze weerextremen veroorzaken opwinding bij een meteoroloog, zegt Klaassen, maar vooral zorgen. “Niemand zit hier op te wachten. Zolang er globaal geen grote maatregelen worden genomen zullen we hier mee moeten dealen: de hitteoverlast, het slaapgebrek en de risico’s voor ouderen en zwakkere mensen. We zullen ons moeten wapenen.”
Temperaturen boven de 35 graden waren ooit een zeldzaamheid, en nu maken we dit jaarlijks mee.
Raymond Klaassen, meteoroloog
De oplossing, zegt Van den Dobbelsteen, ligt bij warmtepompen en vloerkoeling. Een warmtepomp haalt de warmte uit het huis, en koelt het huis met de kou uit oppervlakte- of grondwater, en bij lage temperaturen werkt dat andersom. Die balans maakt dat dit in Nederland werkt, en is toegestaan.
“Anders zouden we permanente opwarming of juist afkoeling van de bodem krijgen. Het kan ook niet overal: in drinkwatergebieden kunnen warmtepompen niet worden gebruikt. Ook bij zandgronden waar weinig water in de bodem is werkt de pomp niet optimaal.”
De werking van een warmtepomp is net als die van een koelkast: de warmte wordt uit de producten in de koelkast gehaald, en die warmte wordt weer afgegeven via de grill aan de achterkant. Vloerkoeling is een systeem waarbij de leidingen onder de vloer liggen, en het water de vloer verwamt in de winter, en koelt in de zomer.
Door het gebruik van warmtepompen is er een grotere kans op weer een Elfstedentocht.
Andy van den Dobbelsteen
Een airconditioningsysteem is geen oplossing: dat maakt je huis wel koud, maar geeft die hitte weer af aan de buren en aan de stad, en helpt niet de hitte te bestrijden.
Het systeem van warmtepompen heeft in de winter nog een bijkomend effect in steden, zegt de professor. “Als die worden aangesloten op grachten en kanalen, en daar ’s winters warmte aan onttrekken, wordt de kans op schaatsen weer groter. De warmte uit het water en grondwater wordt gebruikt voor onze huizen, en daardoor bevriest het water eerder.”
De kans dat er weer een Elfstedentocht wordt gehouden neemt daarmee toe. Er zijn serieuze plannen om de woningen in Friesland die aan de Elfstedenroute te liggen te voorzien van warmtepompen die op het water zijn aangesloten, vertelt de duurzaamheidsexpert.
Hittegolven worden steeds gewoner, dus we moeten ons boerenverstand gebruiken
Van den Dobbelsteen, TU-professor
Naast warmtepompen en zonwering moeten Nederlanders ook hun gedrag aanpassen. We moeten iets meer mediterraan gaan leven in de zomer, zegt Van den Dobbelsteen.
“Doe de zonwering omlaag als de zon op het raam staat te branden; doe hem pas omhoog als de zon van de gevel af is. Hou de ramen en deuren dicht als het buiten warmer is dan binnen en zet ze pas open als het koeler is. Laat je huis ‘s nachts luchten met de koudere lucht van buiten, zodat de muren afkoelen.”
“We zijn het niet gewend, maar we moeten hier beter over nadenken. Hoge temperaturen gaan ons vaker overkomen, dus we moeten ons boerenverstand gaan gebruiken.”
Voor wie het kan betalen: een zwembad in de tuin en dat aansluiten op een warmtepomp maakt het leven een stuk comfortabeler. “Je kunt de pomp zo instellen dat het het water koelt in de zomer, en verwarmt in de winter.”